هه‌نگاو؛ یک‌شنبه ۱۰ دی۱۴۰۲
هه‌نگاو: در پایان سال میلادی ۲۰۲۳، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو گزارش آماری خود را از وضعیت حقوق بشر و نقض فزاینده حقوق بنیادین شهروندان در ایران منتشر می‌کند.
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال ۲۰۲۳ میلادی، دست‌کم ۸۲۳ زندانی اعدام و ٣٣٣ کولبر کشته و زخمی شده‌اند و ۲۷ شهروند نیز قربانی انفجار مین و مواد منفجره شده‌اند. همچنین ۳۴ زندانی در زندان‌های ایران جانشان را از دست داده و ۲۳۴٢ شهروند نیز که هویتشان احراز شده بازداشت شده‌اند. ۲۱ فعال سیاسی و شهروند معترض به اعدام محکوم شده و ۵۴۷ فعال نیز جمعاً به دو هزار و ۹۴ سال و ۸ ماه حبس تعزیری، ۹۴ سال حبس تعلیقی و ۲۵۴۷ ضربه شلاق محکوم شده‌اند. همچنین دست‌کم ١٢٢ زن توسط افراد نزدیک خانواده خود کشته شده‌اند.
آمار نقض حقوق بشر ارائه شده توسط سازمان حقوق بشری هه‌نگاو نشان‌دهنده وضعیت بحرانی حقوق بشر در ایران است. اجرای حکم اعدام در تعداد بالایی از زندانیان، بازداشت‌های خودسرانه و افزایش خشونت علیه اقشار آسیب‌پذیر از جمله کولبران و فعالان مدنی، تصویری تکان‌دهنده از نقض گسترده حقوق بشری ارائه می‌دهد. علاوه بر این، تبعیض ملیتی و مذهبی و هدف قرار دادن فعالین سیاسی و مدنی، نشان از فقدان عدالت و آزادی بیان دارد. این وضعیت ایجاب می‌کند که جامعه جهانی و نهادهای مدافع حقوق بشر به طور فزاینده‌ای توجه و فشار خود را برای اصلاحات اساسی طبق دکترین "مسئولیت حمایت" از حقوق شهروندان ایرانی افزایش دهند.
جمهوری اسلامی سیاستی را در رابطه با زنان اتخاذ کرده است که در آن نقض سیستماتیک حقوق زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی حیات آنها را نه فقط در ساحت سیاسی و مناسبات حاکم بلکه در ساحت اجتماعی نیز بی‌ارزش کرده است. کشتن زنان ساده است. کشتن زنان هزینه‌ای ندارد، کشتن زنان با انگیزه‌های زن‌ستیزانه و ناموسی مناسبات جمهوری اسلامی را تقویت می‌بخشد. جمهوری اسلامی خود به قتل حکومتی زنان می‌پردازد. جمهوری اسلامی فعالیت در این حوزه را برای زنان بسیار پرهزینه می‌کند. به همین دلیل آمار زن‌کشی‌ها در واقعیت به مراتب بیشتر از آن چیزی هستند که ما در اخبار و رسانه‌ها مشاهده می‌کنیم. هه‌نگاو نسبت به عادی‌سازی کشتن زنان در جامعه و در عین حال دستگیری و شکنجه‌های افسارگسیخته فعالانی که برای مرئی شدن خشونت سازماندهی شده جنسی و جنسیتی فعالیت می‌کنند، هشدار می‌دهد. هه‌نگاو همینطور هشدار می‌دهد که نداشتن آمارهای مستند در رابطه با سطح خشونت سیاسی و اجتماعی به جامعه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در ایران بسیار نگران‌کننده است.
گزارش تفصیلی-موضوعی هه‌نگاو درباره هر یک از موضوعات زیر در روزهای آتی جداگانه منتشر خواهد شد.
اجرای حکم اعدام دست‌کم ۸۲۳ زندانی
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال ۲۰۲۳ دست‌کم حکم اعدام ۸۲۳ زندانی در زندان‌های مختلف ایران اجرا شده است که هویت کامل ۶۶۷ نفر از آنها برای هه‌نگاو احراز شده است.
از مجموع زندانیانی که اعدام شده‌اند ۳۱ نفر به اتهام فعالیت‌های سیاسی، مذهبی و شرکت در اعتراضات و جنبش ژن ژیان ئازادی و آبان ۹۸ اعدام شده‌اند که ۹ نفر از آنها زندانیان کُرد بوده‌اند.
با استناد به آمار هه‌نگاو، در سال گذشته دست حکم اعدام دست‌کم ۱۷۹ زندانی بلوچ معادل ۲۱.۵٪ کل اعدامی‌ها و ۱۵۱ زندانی کُرد معادل ۱۸.۵٪ کل موارد اعدام شده‌اند. همچنین ۵۴ زندانی تُرک، ۴۸ زندانی لُر و ۲۸ زندانی تبعه افغانستان اعدام شده‌اند.
همچنین در سال گذشته حکم اعدام دست‌کم ۲۲ زن و ۵ کودک مجرم که در سنین زیر ۱۸ سال مرتکب جرم شده بودند، در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران اجرا شده است.
در سال گذشته بیشترین زندانیان به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شده‌اند. حکم اعدام ۴۶۸ زندانی که معادل ۵۷٪ کل آمار می‌باشد، به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر اجرا شده است. ۲۸۴ زندانی نیز به اتهام قتل عمد اعدام شده‌اند.
کشته و زخمی شدن دست‌کم ٣٣٣ کولبر
با استناد به آمار هه‌نگاو، طی سال ۲۰۲۳ میلادی کشتار کولبران نسبت به سال‌های گذشته با افزایش چشمگیری روبرو بوده به نحوی که ۴۱ کولبر و کاسبکار کشته شده و دست‌کم ٢٩٢ کولبر نیز زخمی شده‌اند.
از مجموع کولبرانی که قربانی شده‌اند ۸۶.۵٪ (۲۷ کشته و ۲۵٩ زخمی) با شلیک مستقیم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران کشته و یا زخمی شده‌اند و بقیه موارد در اثر انفجار مین و سوانح طبیعی نظیر، بهمن، سرمازدگی و... بوده است.
همچنین، یک کولبر ۱۶ ساله با شلیک مستقیم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی کشته شده و ۲۵ کودک کولبر دیگر نیز در سال گذشته زخمی شده‌اند.
بیشترین کولبران که ۱۷٩ مورد می‌باشد در مرزهای استان کُردستان (سنه) قربانی شده‌اند و پس از آن در استان کرمانشاه (کرماشان) که ۱۳۸ کولبر کشته و یا زخمی شده‌اند.
قربانیان انفجار مین
طی سال ۲۰۲۳ دست‌کم ۲۷ شهروند در ایران بر اثر انفجار مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ ایران و عراق قربانی شده‌اند که ۲۶ نفر از آنها شهروندن کُرد و یک شهروند نیز عرب و در شهر شوش قربانی شده است.
از مجموع ۲۷ مورد قربانیان مین دست‌کم ۷ مورد جانشان را از دست داده و بیشترین قربانیان با ۱۴ مورد شهروندان عادی و ۱۲ مورد نیز کارگر و کولبر بوده‌اند. همچنین یک نفر از نیروهای نظامی جمهوری اسلامی قربانی انفجار مین شده است.
بر طبق این گزارش دست‌کم ۴ کودک و ۱ زن در سال گذشته قربانی مین شده‌اند که معادل ۱۸.۵٪ کل قربانیان مین در ایران می‌باشد.
وضعیت زندان‌ها در سالی که گذشت
در سال ۲۰۲۳ دست‌کم ۳۴ زندانی در زندان‌های ایران جانشان را از دست داده‌اند که ۱۱ مورد آنها زیر شکنجه جان باخته‌اند. از ۱۱ زندانی که زیر کشنجه جانشان را از دست داده‌اند ۸ نفر زندانیان کُرد، ۲ نفر بلوچ و یک نفر نیز لر بختیاری بوده است.
همچنین ۷ زندانی به دلیل عدم رسیدگی پزشکی و تعلل در انتقال به مراکز درمانی و همچنین مسمومیت و خودکشی و درگیری با دیگر زندانیان جانشان را از دست داده‌اند.
بیش از ۲۷٪ زندانیانی که طی سال گذشته جانشان را از دست‌داده‌اند معادل ۹ مورد زندانیان سیاسی بوده‌اند که ۵ نفر از آنها زندانیان کُرد، ۲ نفر بلوچ، و دو زندانی لر بختیاری و گیلک نیز جانشان را از دست داده‌اند.
بازداشت‌های غیرقانونی و خودسرانه، احراز هویت ۲۳۴۲ نفر
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال ۲۰۲۳ دست‌کم ۲۳۴۱ شهروند که هویت کامل‌آنها برای هه‌نگاو احراز شده است توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت و یا ربوده شده‌اند.
از مجموع افراد بازداشت شده ۱۰۲۵ نفر معادل ۴۲.٪ شهروندان کُرد و ۶۰۷ نفر معادل ۲۶٪ شهروندان بلوچ بوده‌اند. همچنین ۹۴ شهروند لُر و ۸۷ شهروند تُرک نیز در سال گذشته بازداشت شده‌اند.
همچنین ۲۱۴ کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال بازداشت شده‌اند که ۱۴۲ نفر از آنها شهروندان بلوچ، ۵۴ نفر کُرد و ۱۶ مورد دیگر از دیگر مناطق ایران بوده‌اند.
از مجموع کل بازداشتی‌ها ۳۲۳ نفر زن، ۶۳ نفر معلم و استاد دانشگاه، ۴۵ نفر دانشجو و ۱۰۹ نفر نیز از اعضای خانواده‌های دادخواه بوده‌اند.
طی سال گذشته دست‌کم ۱۸۴ فعال مذهبی بازداشت شده‌اند که ۹۰ نفر از آنها فعالین بهایی بوده و بقیه فعالین اهل سنت در کُردستان، اهواز، بلوچستان و چند شهروند مسیحی، یهودی و پیرو آیین یارسان نیز بازداشت شده‌اند.
صدور حکم اعدام برای ۲۱ فعال سیاسی و حبس و شلاق برای ۵۴۷ فعال سیاسی، مذهبی و مدنی
در سال ٢٠٢٣ دست‌کم ۵۶۸ فعال سیاسی، مذهبی و مدنی توسط دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران محاکمه و به حبس، اعدام و یا شلاق محکوم شده‌اند. از این تعداد ۲۱ نفر به اعدام محکوم شده‌اند.
از مجموع ۲۱ شهروندی که به اعدام محکوم شده‌اند دو نفر از آنها که زندانیان گیلک بوده‌اند به نام‌های مهدی محمدی‌فرد و جواد روحی حکم آنها توسط دیوان عالی کشور نقض شده که جواد روحی بعدها به طرز مشکوکی در زندان جانباخت. از ۱۸ زندانی دیگر دست‌کم ٧ مورد زندانیان سیاسی کُرد هستند که به اعدام محکوم شده‌اند. نسرین نمازی زندانی سیاسی تُرک نیز به اعدام محکوم شده بود که حکم وی آخری روزهای سال ۲۰۲۳ اجرا شد.
همچنین ۱۳ نفر از زندانیان به اتهام شرکت در جنبش ژن ژیان ئازادی به اعدام محکوم شده‌اند که حکم دو نفر از آنها نقض و حکم ۶ نفر دیگر نیز اجرا شده است.
با استناد به آمار هه‌نگاو، دست‌کم ۵۴۷ فعال سیاسی، مدنی و مذهبی نیز توسط دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران به حبس، شلاق و محرومیت‌های اجتماعی محکوم شده‌اند. بیش از ۴۰٪ فعالینی که به حبس و شلاق محکوم شده‌اند شهروندان کُرد بوده‌اند، که ۲۱۶ مورد می‌باشد. ۱۰۴ نفر از دیگر اقلیت‌های ملی و اتنیکی از جمله شهروندان ترک آذری، بلوچ، عرب، لُر بختیاری و گیلک بوده‌اند. همچنین در میان اقلیت‌های مذهبی نیز بیشترین موارد با ۶۴ مورد شهروندان بهایی بوده‌اند.
این ۵۴۷ فعال در مجموع به اتهام فعالیت‌های سیاسی، مذهبی، مدنی، زیست‌محیطی و صنفی به دو هزار و ۹۴ سال و ۸ ماه حبس تعزیری محکوم شده‌اند و ۵۰ نفر از آنها از جمله ۳۷ فعال کُرد جمعاً به ۲۵۴۷ ضربه شلاق محکوم شده‌اند. همچنین ۳۰ نفر از آنها علاوه بر حبس تعزیری و شلاق جمعاً به ۹۴ سال حبس تعلیقی نیز محکوم شده‌اند.
طی سال ۲۰۲۳ دست‌کم ۵ کودک توسط دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران به حبس و شلاق محکوم شده‌اند که تمامی آنها از شهروندان کُرد بوده و ۱۴۴ زن نیز به حبس و شلاق محکوم شده‌اند که معادل ۲۵.۵٪ کل فعالینی می‌باشد که به حبس و شلاق محکوم شده‌اند.
کشته شدن ١٢٢ زن در سالی که گذشت
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال ۲۰۲۳ میلادی قتل دست‌کم ١٢٢ زن در تمام ایران ثبت شده است که ۳۹ مورد آنها معادل ۳۲٪ قتل‌هایی بوده که تحت عنوان هر آنچه ناموس خوانده می‌شود انجام گرفته است.
بر طبق این آمار، بیشترین زنان در استان‌های تهران، البرز، آذربایجان‌غربی (ارومیه)، کرمانشاه (کرماشان) و فارس کشته شده‌اند.
همچنین، بیشترین زنانی که کشته شده‌اند توسط همسر، همسر سابق، پدر، برادر و یا دیگر اعضای نزدیک خانواده به قتل رسیده‌اند.