سیاسی
تأسف فعالان حقوق بشر از «مرگِ قبل از محاکمهٔ» ابراهیم رئیسی
۰۱/خرداد/۱۴۰۳
رادیو فردا
فعالان حقوق بشر و اپوزیسیون در تبعید ایران پس از سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی و همراهانش که به کشته شدن آن‌ها منجر شد، از مرگ رئیسی قبل از محاکمه به‌خاطر «جنایت علیه بشریت» اظهار تأسف کرده‌اند.
سازمان حقوق بشر ایران با انتشار بیانیه‌ای با گرامی داشتن یاد هزاران مرد و زنی که در چهار دههٔ گذشته قربانی «جنایات» ابراهیم رئیسی و حکومت جمهوری‌اسلامی شدند، تأکید کرده که مرگ رئیسی به معنای بسته‌شدن «پروندۀ جنایت‌هایش» نیست و اظهار امیدواری کرده که روزی در دادگاه صالح به کارنامۀ او نیز در کنار کارنامه سایر مسئولان جمهوری اسلامی و مرتکبان جنایت علیه بشریت رسیدگی شود.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، می‌گوید: «ابراهیم رئیسی نماد مصونیت قضایی برای جنایتکاران و عدم پاسخگوییِ نهادینه‌شده درنظام جمهوری‌اسلامی بود. او علاوه بر مسئولیت مستقیم در اعدام هزاران زندانی سیاسی به‌عنوان یکی از چهار عضو هیئت مرگ در تابستان ۱۳۶۷، در اوایل دهه شصت و بحبوحه سرکوب و اعدام مخالفان سیاسی، در سمت‌هایی همچون دادستان کرج و همدان و دادستان انقلاب تهران، مسئولیت جنایاتی را داشت که هنوز ابعادش برای همگان آشکار نیست.»
آقای امیری‌مقدم در ادامه افزوده است که ابراهیم رئیسی در دهه‌های بعد با صعود پله‌های ترقی در سیستم قضایی، در مقام‌های کلیدی همچون معاونت قوه‌قضاییه و دادستان کل کشور، در جنایات بیشتری از جمله سرکوب اعتراضات سال ۸۸ و اعدام مخالفان پس از آن و صدها اعدام دیگر نقش مستقیم داشت.
این بیانیه می‌افزاید رئیسی در دوره دوساله ریاست قوه قضاییه مسئولیت اعدام بیش از ۴۰۰ نفر را داشت که در بین آن‌ها اعدام مخالفان سیاسی و معترضان همچون نوید افکاری، مصطفی صالحی، روح‌الله زم و هدایت عبدالله‌پور، اعدام دست‌کم هفت کودک‌مجرم و ۲۵ زن، و اعدام یک مرد به اتهام مصرف مشروبات الکلی به چشم می‌خورد.
شادی صدر، یکی از بنیانگذاران سازمان «عدالت برای ایران»، که برای پاسخگویی مقامات جمهوری اسلامی در مورد نقض حقوق بشر فعالیت می‌کند نیز تسلیت برخی از شخصیت‌های غربی از جمله شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا، به مناسبت کشته شدن رئیسی و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه او را به باد انتقاد گرفت و محکوم کرد.
او به خبرگزاری فرانسه گفته است «این دست از اقدامات از سوی قربانیان بی‌شمار نقض حقوق بشر به عنوان خیانت تلقی می‌شود و ناامیدی در میان مردم ایران نسبت به جامعه بین‌المللی را عمیق‌تر می‌کند».
شاهزاده رضا پهلوی نیز در پیامی گفت: «همدردی با مرگ رئیسی توهین به قربانیانش و ملت ایران است که تنها تأسف‌شان این است که او آن‌قدر عمر نکرد که سقوط جمهوری اسلامی را ببیند و به خاطر جنایاتش محاکمه شود».
آقای پهلوی در واکنش به خبر کشته‌شدن ابراهیم رئیسی او را «یکی از بی‌رحم‌ترین و بدنام‌ترین سرکردگان رژیم جمهوری اسلامی» و یک «جنایتکار علیه بشریت» نامید.
هادی قائمی، مدیر اجرایی مرکز حقوق بشر در ایران، مستقر در نیویورک، نیز گفته است: «رئیسی ستون سیستمی بود که مردم را به خاطر جرات انتقاد از سیاست‌های دولتی زندانی و شکنجه می‌کرد و می‌کشت».
او در ادامه تصریح کرد مرگ او به او اجازه داد تا از پاسخگو بودن به خاطر «جنایات فراوانش» بگریزد.
رئیسی که پیش از مرگش به‌عنوان جانشین احتمالی علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی، شناخته می‌شد، در حالی که تصمیم برای ادامه اعدام‌ها را ستایش می‌کرد، صراحتاً منکر دخالت شخصی خود در اعدام‌ها بود.
گروهی متشکل از هفت گزارشگر ویژه سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۲۰ طی نامه‌ای به دولت ایران برای پاسخگویی در مورد اعدام‌ها دهه ۶۰ تاکید کردند که «وضعیت ممکن است به جنایت علیه بشریت تبدیل شود».
یک هیئت مستقل حقیقت یاب سازمان ملل نیز در اوایل سال جاری میلادی اعلام کرد دولت رئیسی از طریق «سرکوب خشونت آمیز» اعتراضات موسوم به «زن، زندگی، آزادی» و تبعیض علیه زنان مرتکب جنایات علیه بشریت شده است.